Arthur Conan Doyle – Η Δηληριώδης Ζώνη: μια πρώιμη επιστημονική φαντασία.
Στη «Δηλητηριώδη ζώνη», ο Κόναν Ντόιλ βάζει τη Γη να περνάει μέσα από ένα φονικό αστρικό νέφος.
O Αρθουρ Κόναν Ντόιλ είναι βέβαια διάσημος για τον Σέρλοκ Χολμς του. Κάποιοι ίσως να γνωρίζουν το έντονο ενδιαφέρον του για τα πνεύματα και τα φαντάσματα. Η συμμετοχή του σε πνευματιστικές συγκεντρώσεις (πολύ της μόδας στη βικτωριανή Μεγάλη Βρετανία) έχει περάσει στην ιστορία των αγγλικών γραμμάτων. Ομως ο Κόναν Ντόιλ «τρωγόταν» και με άλλα ωραία, λοξά πράγματα. Οι εκδόσεις Αίολος κυκλοφόρησαν πρόσφατα μία από τις πιο αξιοπερίεργες νουβέλες του Κόναν Ντόιλ: τη «Δηλητηριώδη ζώνη» (μτφρ.-πρόλ.-σημ.: Θωμάς Μαστακούρης, σελ. 174). Το βιβλίο περιλαμβάνει κι ένα διήγημα, τον «Τρόμο στους αιθέρες», το οποίο είχε δημοσιευθεί την ίδια χρονιά με τη «Δηλητηριώδη ζώνη», το 1913, όπου ο Αγγλος συγγραφέας φαντάζεται αδιανόητους τρόμους στα απώτερα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας (το αεροπλάνο είχε μόλις δέκα χρόνια ζωής, οπότε η φαντασία μπορούσε να οργιάζει ακόμη). Το διήγημα είναι ενδεικτικό των μελλοντολογικών προβληματισμών του Κόναν Ντόιλ, ωστόσο, είναι η «Δηλητηριώδης ζώνη» που αποσπά πιο άμεσα την προσοχή του αναγνώστη.
Σε αυτήν πρωταγωνιστεί ο καθηγητής Τσάλεντζερ (τον είχαμε ξαναδεί στο πιο γνωστό μυθιστόρημα του Κόναν Ντόιλ, «Ο χαμένος κόσμος» – ένα πρώιμο Τζουράσικ Παρκ που εντοπίζεται κάπου στον Αμαζόνιο) και η πλοκή έχει να κάνει με το τέλος του κόσμου: ο καθηγητής προβλέπει ότι η Γη θα περάσει σύντομα μέσα από ένα αστρικό δηλητηριώδες νέφος αιθέρα στο Διάστημα (είναι η περίοδος που ακόμα η επιστήμη εξηγεί τη μετάδοση του φωτός μέσω του αιθέρα – ο Αϊνστάιν με τις δύο θεωρίες του, της Σχετικότητας, την Ειδική, το 1905, και τη Γενική, το 1915, διέλυσε για πάντα αυτή την αντίληψη), οπότε διατάζει να του φέρουν φιάλες με οξυγόνο και να κλειστούν όλοι στο σφραγισμένο γραφείο του μέχρις ότου περάσει η καταιγίδα.
Πράγματι, από το παράθυρο βλέπουν τον κόσμο να καταστρέφεται: τεράστιες φωτιές ξεσπούν, οι μηχανές τρελαίνονται και ολοκληρώνουν ό,τι δεν πρόλαβαν οι φλόγες, ενώ και οι άνθρωποι πέφτουν νεκροί στο έδαφος. Ας μην αποκαλύψουμε τι ακριβώς συμβαίνει στη συνέχεια και κυρίως στο φινάλε, καθώς ο Κόναν Ντόιλ ήταν ο αρχετυπικός page-turner αφηγητής και η πλοκή έχει μεγάλη αξία στα έργα του.
Εχει πάντως ενδιαφέρον αυτό που έχει ήδη επισημανθεί από την ξένη κριτική: πώς περνούν στο κείμενο, ως περίπου αυτονόητες, οι αριστοκρατικές αντιλήψεις του συγγραφέα: οι υπηρέτες του καθηγητή μένουν εκτός του σφραγισμένου δωματίου, ωστόσο, εξυπακούεται ότι συνεχίζουν να υπηρετούν τους κυρίους τους μέχρι να πέσουν ξεροί. Ο κόσμος μπορεί να τελειώνει, η ταξική κοινωνία όμως ποτέ!